Շունը նետվել էր Կարապի լիճն ու լողում էր շրջաններով։ Ջրից ցցված մռութն անսահման հաճույք էր արտահայտում Տերը հուսա­հատ վազում էր լճի շուրջ և տարբեր ձևերով կանչում էր շանը, հրապուրում նույնիսկ պաղպաղակով, ճյուղեր էր նետում ջուրը։ Նա վայելուչ հագնված էր ու կատաղաբար ժամացույցին էր նայում։

Արևը մարդկանց միջով կապվել էր հալվող ասֆալտին։

Տերը վերջին անգամ հուսահատ նայեց ժամացույցին ու հանե­լով թևից, դրեց նստարանին։ Հետո հանգիստ հանվեց ու ջուրը մտավ։ Տիրոջ դեմքին հայտնվեց նույն երանելի արտահայտությա­նը, ինչ որ շան մռութին էր։

Շունը դուրս էր եկել ջրից, ցնցել իրեն, միզել թփի տակ, ապա հաչելով հրապուրում էր տիրոջը դուրս գալ ջրից։

Շունը տանել չէր կարողանում տիրոջ նոր աղջկան, և նրա հա­յացքում ոսկեգույն ծաղր կար։

Փոքր ժամանակը վիթխարի, կլոր փուչիկի նման գլորվեց կողքից ու անհետացավ խավարի պատից այն կողմ։ Նա կալանվեց Մեծ ժամանակի մեջ, ուր Ներկա էին բոլորը, կար ամեն ինչ, բացի կարգուկանոնից։

Նա բազմիցս փորձեց արարել այդ կարգուկանոնը, որ կարողանա մի բան հասկանալ, բայց ճիգն ավելորդ տհաճություն էր պատճառում։ Եվ ինչպե՞ս կարելի էր վերստին սիրել այսքան ողորկ տաշված սուր անկյունները։ Այստեղ, Մեծ ժամանա­կի մեջ, առանց կարգուկանոնի, շատ լավ էր։ Թվաց՝ հազարավոր տարիներ անցկաց­րեց վարդագույն երանության մեջ... Անտանելի արագությամբ պտտվեցին և պարե­ցին աստղաբույլերը բազմերանգ... Հետո կրկին հայտնվեց կարգուկանոնը ու սկսեց ճոճել, սթափեցնել նրան... Խավարից դուրս լողաց Փոքր ժամանակը և ավազ լցրած գնդակի պես խփեց ուղիղ որովայնին... Նա դուրս լողաց Մեծ ժամանակից ու կորց­նելով հենարանը, կռացավ, հենվեց ծառաբնին... Սուր մորուքով մեկը ծառաբնի միջից սուր ձայնով ճչում էր և արագ-արագ շփում մեջքն ու ստամոքսը...

- Հանաք արի, հանաք արի,– մկկում էր նա, ու վրայից թունդ քացախի հոտ էր գա­լիս։

Հետո Մեծ ժամանակը հրաբուխի նման դուրս ժայթքեց իր Էությունից ու մնաց լցված ծառաբնի տակ։ Ծառաբունը հիսունամյա խաղողի հաստ բուն Էր։ Երբ հասկացավ այդ բանը, անմիջապես կարգուկանոն տեսավ իր շուրջը։

Նույն պահին Էլ կարգուկանոնը բռնեց ձեռքից ու համաչափ քայլով նրան տուն տա­րավ: Տունը մի աշխարհ Էր, ուր ոչ մեծ, ոչ Էլ փոքր ժամանակ կար։

Սերը նստել Էր այգու նստարանին, ճիշտ նրա դիմաց։

Սերն սկսվել Էր անսպասելի, ինչպես միշտ Է պատահում։

Բնական վեհերոտությունը նրան թույլ չէր տալիս մոտենալ աղջկան։

Քարացած նայում էր հրեշտակային դեմքին, կախարդական աչքերին, որոնք երբեմն-երբեմն նայում էին իրեն։ Բայց նման պահերին նա փախցնում էր հայացքը, դարձյալ բնական վեհերոտության պատճառով։

Հետո աղջիկը վեր կացավ ու քայլեց ծառուղով դեպի փողոց։

Ինքն էլ քայլեց նրա ետևից։

Անցումի մոտ մի պահ կանգ առան։ Ճանապարհը փակել էր մեքենաների անվերջ հոսանքը։ Այդ պահին ոտքից գլուխ դիտեց հրաշք աղջկան։

Նա էր։ Իհարկե՝ ինքն էր։ Որքան էր փնտրել նրան, հազարավորների մեջ, հազարամյակների մեջ։

Հիմա գտել էր, ու նա կհասկանա ամեն ինչ։ Նա չի կարող չհասկանալ։

Սերը... Սերն անպատասխան չի լինում։ Ու վճռեց։

- Մի րոպե Ձեզ կարելի է,– շշնջաց։

- Խնդրեմ,– մեղմ ժպտաց աղջիկը։

Էլի ինչ-որ բան ասաց, որը նա չլսեց։ Միայն ձայնն էր հնչում ունկերում, ասես տասնյակ արծաթե զանգակներ էին ղողանջում։ Այո, դա նրա ձայնն էր։

Հետո, անսպասելի հարցը շանթահարեց նրան.

- Ուզում եք մայթն անցկացնեմ, հայրիկ։

... Ոնց էր մոռացել։ Մի՞թե պարտավոր էր հիշել անպետք մանրուքներով առլեցուն 70-ամյա դատարկությանը։

Վերջին մեքենան էլ անցավ, աղջիկն Էլ անցավ, իսկ բնական վեհերոտությունը թույլ չտվեց նրան անցնել մայթը։

Արևը մի պահ դողաց ծառաբների արանքում ու ետ սուզվեց։ Մի վիթխարի ստվեր փակել Էր արևի երեսը ու հասել երկինք։ Քիչ անց ստվերը որոշակի ձև ստացավ երկնքի մուգ ֆոնին։

Վիթխարի ծաղիկ Էր, սև մշուշից ծնված, դրա թերթերը սկսվում Էին հողից։ Այդ ծաղկաթերթերը սև վիթխարի ժանիքների նման Էին։

Անտառից դուրս խոտածածկ զառիվեր լանջեր Էին, ավելի վեր սառցադաշտն Էր անսահման: Հենց այստեղ մարգագետնի ու սառցադաշտի միջև կանգնել Էր Ջանտուգանյան պատանին, ոտ­քերը սառցադաշտի մեջ, գլուխն արևին հենած, կապույտ ձեռքով ամուր սեղմում էր մահաբույր, գիշատիչ ծաղկի ցողունը: Նա զսպեց ցնցվող ծաղիկն ու ճանապարհ տվեց։

Սառցադաշտի վրա շատերն էին բարևում ու ստվերի պես անց­նում կողքից։

Ավելի վեր լեռնագագաթն Էր, սև ու խավար, ժայռակերտ, կա­պույտ սառույցի օվկիանոսում վեր ցցված։ Լեռնագագաթին, ևս մի, քայլ դեպի վեր, գլխով սուզվեց ոսկե արևի մեջ, որ երկնքի կեսն էր բռնել ու ալեկոծվում էր։

Եթե գագաթից ցած նայեր... նայեց:

Իհարկե, ցածում, լեռան հակառակ կողմից Շխելդայի պառավ վհուկն Էր։ Ձյուների վրա միայն գլուխն Էր երևում։ Շխելդայի պառա­վը երախը բաց նայում Էր իրեն՝ վերին ժանիքները խրած երկրի մեջ, մինչև երկրային անհունություն, ստորին ժանիքները երկնքի կապույտում։ Ուսերի վրայով սև լեռնագնացներ Էին մագլցում...

Նա մեջքը հենեց արևի ոսկե պատին ու հասկացավ, որ ինքն արդեն ձյուների հովազ Է։

Եվս տասը քայլ և գագաթին Էր:

Նա սառցահատը խրեց ձյան մեջ, քարակույտից դուրս քաշեց հին նամակը և դրեց գրպաևը, ապա իր նամակը դրեց նույն տուփի մեջ ու տեղադրեց քարակույտի տակ: Այս երկուսն ապացույց Էին, որ գագաթը նվաճված Է, մեկն այստեղի ապացույցն Էր, մյուսը՝ ներքևում ապրող մարդկանց...

Նա պտտվեց տեղում ու դանդաղորեն դիտեց իրենից ցած փռված ողջ աշխարհը, որի տանիքին, ահա, կանգնած էր ինքը։

Անսահման շարքերով ձյունապատ լեռնաշղթաներ, խորունկ ձորեր, ծովատարած անտառներ ու սքանչելի կանաչ հովիտներ, գետեր արծաթափայլ ու լճեր կապույտ... Կապույտ երկինքներ ու միայնակ վիթխարի արեգակ...

Հիմա պիտի իջներ ցած, ու գիտեր, որ ամենավտանգավորը վայրէջքն է... Շատերը հենց վայրէջքին են զոհվում... Բայց նա չէր մեռնելու։

Եվ լքելով նվաճված գագաթը, արդեն անմահ Աստծու նման քայլեց ցած, արդեն ան­սահման ստորոտները նվաճելու...

Եվ հենց այդպես էլ Նա մնաց լեռներում։

Ի՞նչ էի անում ես այդ խավար քաղաքում։ Նա ինձ ծանոթ էր ու օտար։ Խիստ հարազատ էր ու չարագույժ... Սակայն թարմ օդում թափառող տագնապներն ինձ համար չէին։ Այնտեղ էի, բայց այնտեղ ես չկայի... Ամեն դեպքում մենակ էի ես ու գիշեր էր այդ քաղաքում։

Սկզբից ինչ-որ փնթի տրամվայի խաչմերուկ էր, նաև վերջին կանգառ։ Այստեղ տրամվայներ չէին լինում։ Թե որտեղից ես գիտեի այդ բանը, չեմ կարող ասել՝ ինքս էլ չգիտեմ։ Հարազատ ու մորթաթափ մի կլոր վայր էր, հազվագյուտ, քրքրված թփե­րով, մեծ շրջագծով տրամվայի երկաթգծեր, ուր պարկ մտնելուց առաջ շրջան են կատարում տրամվայի վերջին վագոնները։ Այդտեղ մի փոքր սպասելուց հետո, զգացի, որ տրանսպորտ չի լինելու, մի փոքր էլ վախեցա ու որոշեցի, չգիտես ինչու, ծանոթ ճանապարհով քայլել դեպի մեծ կամուրջը, որն արդեն բանուկ խաչմերուկ էր։ Գնացի ու հասա այդտեղ։

Կամուրջի մոտ մարդիկ կային, գարեջրի կրպակ կար, ուր մեկ գավաթ գարեջուրն ինչ-որ բան արժեր, որը ես վճարեցի ու անցնող-դարձողներին նայելով սկսեցի խմել, թեև չէի հասկանում՝ ինձ հետ կապ չունեցող ինչ սովորություն էր դա... թե՝ ծարավ էի։ Ես այդտեղ պիտի սպասեի հանգուցյալ մորս, որն ինչ-որ գործով մտել էր մեկի տուն... Գարեջուր վաճառող պառավը ծերացող տղամարդ դարձավ, ու ես ձախ ձեռքիս մեջ շոշափեցի նախորդ կնոջ տված շոկոլադը։

Կամուրջից տղաներ էին ցատկում հռհռալով, օդում, կեսից ետ էին դառնում ու բա­ցի հրուշակեղեն վաճառողներից, ոչ ոք ինձնով չէր հետաքրքրվում։ Երևի, հանկարծ, գրպանս դատարկ էր, ու վաճառողներն էլ սկսեցին հենց այնպես, հարևանցի նկատել ինձ... Ես մորս էի փնտրում, նա ինչ-որ տեղ էր գնացել, գնումներ պիտի աներ, բայց ինձ կնախատեր խմելու համար։ Նույն պահին հիշեցի, որ նա մի քանի տարի առաջ մահացել է... (Սա արթնանալու առաջին ահազանգն է)։

... Ծիծեռնակաբերդից քայլեցի դեպի Լոռի, ուր լեռան գագաթին մի փոքրիկ լճակ կար, սքանչելի մի ավազան։ Դա իսկական ալպինիստական բարդություն էր, ու ես կաս­կածում էի՝ կհասնեմ լճին, թե ուժս չի հերիքի, բայց նույն պահին հասկացա, որ այս ամենը ոչ մի կապ չունի տրամվայի դատարկ գծերի հետ ու փորձեցի հասնել սկզբին... Տրամվայի գծերի հատվածում հաճելի խավարը մնում էր իր տեղում։ Ես արդեն լավ խուզված, կանաչ մարգի վրա էի. որը բարձրանում էր դեպի վեր, այնքան, մինչև թե­քությունը վտանգավոր դարձավ։ Կանաչ խոտից վեր հիասքանչ սպիտակ շենքեր էին, բարձրահարկ ու շքեղ, ֆելզիտե ու մարմարե հրաշքներ, և դրանց հետզհետե նեղա­ցող մայթեզրերով քայլեցի առաջ, հույս ունենալով՝ մի քանի սպիտակ շենք շրջանցե­լով, հասնել տրանսպորտի։ Ես չէի ուզում այդտեղից հեռանալ, ոչ էլ ուզում էի շենքե­րում լինել։ Թեև խավար էր, գիշեր, բայց շքեղ շենքերն ու կանաչ, խնամված սիզախո­տը շատ պարզ էին երևում: Ես լրիվ մենակ էի, ու շենքերը դատարկ Էին (ես դա հաս­տատ գիտեի), բայց ինձ շատ հաճելի էր վիճակս ու անդունդի եզրին, հազիվ կառչած շենքի պատից, ես չէի ուզում լքել այդ հրաշք աշխարհը... Նա շատ գեղեցիկ էր։

Ես ինքս առանց պատճառի արթնացա ու մեծ ափսոսանքով, երկար, երազիս չափ երկար փորձում էի փակել աչքերս, որ նորից վերադառնամ ճերմակ շենքերով, խա­վարի մեջ թաղված օտար ու հարազատ քաղաքը...

Լոռվա լեռնագագաթի սքանչելի լճում ես էլի եղա, բազմաթիվ անգամներ, և ոչ մի կերպ չհաջողվեց ինձ այնտեղ լողանալ, ջուրը մտնել, նույնիսկ մոտենալ, թեև ջրում լո­ղում էին իմ ընկերևերը, որոնց բացակայությունը ես զարթնելուց հետո էի հասկանում...

Երկար քայլում էի ճերմակ ժայռի ստորոտով։ Հետո կանգ առա։ Սպիտակ ժայռի տակ շքեղ լուսավորված մի վիթխարի քարայր էր, ճերմակ ժայռասյուներով, պայծառ լուսավորված։ Քարայրի սրահի խորքը գրեթե չէր նշմարվում։ Այնտեղ խմբերով ու զույ­գերով շրջում էին ժպտադեմ, գեղեցիկ մարդիկ, հիմնականում ջահել։ Դրանք հազար­ներ էին և բոլորն էլ ինձ ծանոթ։ Ես հենց ժայռի եզրին էի կանգևած, ուր սկսվում էր վիթխարի հրաշք-քարայրը... և այստեղ, իմ կանգնած տեղում խավար էր։ Ես ուզում Էի լինել այնտեղ, զբոսնող մարդկանց, լույսերի մեջ, բայց ինձ արգելված Էր այդ միակ քայլը կատարել։ Երբ արդեն վճռել Էի ամեն գնով մտնել ներս, ինձ հմայած, կախար­դած դրախտ-քարայրը, արթնացա մենակ։

Արդեն չորս տարի է անցել ու ամեն անգամ, Երբ հոգիս ցավում է, երբ ծանր է ինձ համար, ես ինձ ստիպում եմ հիշել ճերմակ, վիթխարի ու լուսավոր այդ անձավն ու ան­միջապես տրամադրությունս դառնում է մեղմ, հանգիստ, ապագան՝ գրավիչ ու ցանկա­լի, և ես սկսում եմ ժպտալ ճիշտ լուսավոր անձավում զբոսնող հարազատներիս նման...

Երբ ես հասկացա ամեն ինչ, իմ առաջ ծանր ընտրություն է դրված՝ ու՞ր գնալ, գիշերային ճերմակ քաղաքը, հրաշք-կի՞րճը, պայծառ քարայրնե՞րը...

Չգիտեմ ու՞մ է բախտ վիճակվել իր հոգում շարել նման լայն մի ընտրանի։

Ժամագործի նման կանգնել ես, հարբեցող ու վայրագ և ասում ես իևձ.- ժամացույցդ շատ է հին, էլ հնարավոր չէ նորոգել։ - Մեկ էլ փորձիր,– աղերսում եմ ես,– վերջին անգամ։

Խեղճանում ես դերասանին վայել վարպետությամբ։

- Գիտե՞ս, քեզ հետ ես էլ եմ ապրել ամբողջը, հիմա ծեր եմ, աչքերս վատ են տեսնում: Բայց նայիր, քեզ նման մուրացկան չեմ դարձել։ Վերցրու այդ ավերակդ ու գնա արդեն...

Եվ շրջում ես ցուցափեղկի «ժամացույց» գովազդը պատանու շարժումով։ Եվ դրա հակառակ կողմում գրված է «Փակ է»։

Կնոջը նայելիս, նա չէր լսում բղավոցները, միայն մտածում էր, թե ինչու են կանայք ավելի հեշտ սպանում, քան տղամարդիկ... Հետո գլխի ընկավ՝ քանի որ հենց իրենք էլ ծնում են: Գլխի ընկնելու պահը խիստ անսպասելի էր, ինքն էլ չհասկացավ, թե դա ինչպես պատահեց։

Եվ այս պատմությունն այսպես ավարտվեց։

Փողոցով մի հարբած մարդ անսպասելի փռշտաց ու հենց այնպես ցածրաձայն հայ­հոյեց։ Դեկտեմբերի 31-ին մաքուր ձյունն էր փռված հայհոյանքի տակ, իսկ հարբածի մի ձեռքին տոնածառ էր, մյուս ձեռքին՝ թթվածնի բարձիկ։

Եվ նա գնաց տուն, որ մի անհայտ տեղում էր, և այս պատմությունն էլ ավարտվեց։