Մենք խոսում ենք կյանքի հրաշքների մասին

Մենք կյանքից հոգնել էինք,
Սակայն հավաքվելիս
Խոսում էինք կյանքի հրաշքների մասին:
Ամայության վրա
Փռված գիշերների
Անթեւ երազներով,
Մինչեւ դատարկության գագաթները ելած,
Եվ այս կյանքի ամենախոր անդունդների միջից
Խոսում էինք կյանքի հրաշքների մասին:

Մենք իրար աչքերի բիբերի բացվածքի մեջ,
Ձեռքի համանվագ երաժշտությամբ,
Սրտի կապտակարմիր մշուշներում
Եվ կարծր շուրթերի մեջ
Առօրյա կյանքն ենք դիտում՝
«Երկիրը ամեն օր ծնվում է.
Երկիրը մեծանում է,
Բազմանում է խոհերի նման...»-
Եվ մարդկային մեղքը
Զնգզնգում է մութի սաթե ականջներում:

Մեր մեղքերի առջեւ
Մենք խոնարհ ենք, ինչպես մի սեւամած գիշեր
Արեգակի առաջ...
Օ, խղճալի գիշեր,
Քո սեւությամբ այնքան չթանձրացար,
Որ գեթ մի շող ճերմակ լույս արձակեցիր,
Մի շող ճերմակ լույսով
կարող էին լցնել միլիոնավոր աչքեր,
Միլիոնավոր հոգիների
Վանդակապատ տրտմությունը կծակեիր,
Միլիոնավոր խոհերի մեջ
Կկանգնեիր հզոր միջնասյան պես
Եվ տիեզերքը կառանցքեիր:
Իսկ հիմա-
համբուրելով խավարիդ թաց շուրթերը,
Ես գգվում եմ քեզ.-
Այդ քո անհուն, անվերջ դատարկությամբ
Դու չես կարող լցնել մի աչք անգամ,
Մի հոգու բիբ.-
Սովորական երգի վերջին տողը լինել,
Սովորական աստծո ապաստարան,
Սովորական կրքի համար՝ եղեռնական,
Սովորական պոռնիկների համար՝ ձայն առնական,
Սովորական կանանց համար՝ կանացիություն ավանդական,
Սովորական կյանքի համար
Դու չես կարող լինել
Իմ տխուր կամ ուրախ վերջաբանը՝ իր ապագան,
Այնքան որ քիչ ես, սովորական:

Մենք կյանքից ձանձրացել ենք.
Բայց խոսում ենք կյանքի հրաշքների մասին:

Հարազատներս, ահա, շարված են իմ կողքին,
Նրանք հավերժության լողորդներ են մի-մի,
Նրանց դեմքերի մեջ կա հալվող մի կարծրություն,
Որ ես իմ աչքերով տեսնում եմ, թե ինչպես
Իրենն է դարձընում,
Ներլուծում է, տանում,
Կպցնում է իրեն ժամանակը հիմի:
Ժամանակը նրանց բերում է իմ առջեւ,
Նրանց հայտնությունը անակնկալ
Ցողցողում է բույրեր շրթունքներիս դողդոջ.-
Հարազատնե՜ր, տխու՜ր հարազատներ,
Ու՞ր եք կորչում այդպես, ու՞ր եք ցնդում ողջ-ողջ...
Ուր եք գնում... ահա՝
Նրանք հավքերի պես թռչում են իմ ձեռքից.-

Նրանց լուռ աչքերից,
Ինչպես կարոտների աննյութ, անծայր ժապավեններ,
Այս աշխարհի բոլոր փողոցները
Դուրս են քաշում
Ու փռում եմ նորից երկրագնդի վրա
Եվ փոշոտ հետքերս թողնելով քայլում եմ
Հալված սեւ աչքերի ասֆալտի վրայով.-

Նրանց աչքերից ես քաղաքներ եմ հանում՝
Փառաբանված
Ու մեծ.
Ու անցյալի պատմությունով հարուստ,
Ու այսօրվա կյանքով ռոմանտիկ,
Ինչպես ճերմակ պատի վրա
Հազարաոտք մի սարդ,
Ինչպես խավարի մեջ շարժվող սպիտակ ձեռք,
Կամ ինչպես ես՝
Արարատի գլխին,
Նախնադարում,
Մի նավակով,
Մենակ,
Ջրհեղեղից փրկված:

Նրանց աչքերից ես քաղաքներ եմ հանում,
Եվ տեղը մնում է
Հին քաղաքի գիշերային կապույտ լռությունը
Եվ լռության մեջ՝
Ինչպես վանականի խցում,
Իր երգերը կարդացող պոետի ձայն,
Մնում է մոռացված սաղարկ փողոցների
Սալիկներին լուծված տրտմությունը,
Մնում է չծնված ակնակիր մառախուղը՝
Մոռացությամբ ապրող ծովերի մեջ թաղված,
Մնում են անձրեւի սեւ թիկնոցները
Սպիտակ պատերին՝ կախիչներից կախված...
Մնում է.-
Մի մերկ աշխարհ, Երկիր՝
Սարքած զգացմունքից,
Եվ դեմքերի վրա՝
Լույսով շրջանակված երկու մթություններ՝
Կարոտներից շաղված:

Անձրեւի թիկնոցները հագնում են մեզ.
Նրանց համար դեռ կա
Մի հարազատ անձրեւ,
Եվ հարազատ, քան թե
Այս պատերը ճերմակ,
Կախիչները խոնարհ
Եվ մենք:
Եվ մենք մեր ուսերին
Գլուխների տեղակ շանթարգելներ առած,
Դուրս ենք գալիս՝ բոլոր
Անկապ փողոցները կապկպելու իրար,
Որ ստանանք մի մեծ, ամբողջական աշխարհ՝
Թարթիչների վրա նստած սֆինքսներով,
Թափանցիկ կոպերի ստվերներում պառկած
Կանանց մարմինների պատարագով,
Ձեռքերի մեջ սեղմած ռիթմերի
Անսանձելի կյանքով,
Մեր կողերում,
Մեր աչքերում ապրող
Միլիոնավոր անմեղ մանուկների
Լույսից չվախեցող
Բացված աչիկներով
Բացված շրթունքներով..
Մենք խոսում ենք
Կյանքի
Հրաշքների մասին:

Չգիտեմ ե՜րբ... Չեմ հիշում ո՜վ...

Չգիտեմ ե՜րբ, չեմ հիշում ո՜վ
Անցնում էր լուռ այս աշխարհով:

Ցավերն ամեն՝ առած ուսին,
Գլխի վերեւ՝ մեռած լուսին,
Ոտքերի տակ՝ աշխարհը սին,
Չգիտեմ ե՜րբ, չեմ հիշում ո՜վ,
Անցնում էր լուռ այս աշխարհով:

Աչքերից կախ՝ սրսուռ երգեր,
Ուսերից կախ՝ թմրած ձեռքեր,
Թույլ կողերին մեռնող մեղքեր.
Չգիտեմ երբ, չեմ հիշում ով
Հողածնունդ իր ցավերով
Մեխվեց երկրի ամեն անկյուն,
Խեղդեց բոլոր ցավերն անքուն,

Ցավ-դիակներ առած ուսին,
Գլխի վերեւ մեռած լուսին,
Ոտքերի մեջ աշխարհը սին,
Իր մեղապարտ կյանքի կեսին
Մեխվեց կյանքի կոկորդն ահով.-

Չգիտեմ ե՜րբ, չեմ հիշում ո՜վ..

Աշնան տամուկ խշխշյունով
Հովիտներին դեղին երգեր.
Փռեց աշնան ձայնով կերկեր,
Մրսած, հիվանդ մեր աչքերին
Հանգչեցրեց փոքրիկ ձեռքեր,
Մեր միգասքող շրթունքներին
Ցանեց լույսի խամրած հեւքեր.-
Խամրած հեւքեր, տաքուկ հեւքեր,
Ցանեց փոքրիկ կարեկցանքով...
Չգիտեմ ե՜րբ, չեմ հիշում ո՜վ...
Աշնան տամուկ երկինքներով
Տարավ մեռած աչքերը մեր,
Մեր քրքրված, լուռ աչքերում
Կուլան ճերմակ ու պաղ ձյուներ,
Կուլան տուր, կուլան ճերմակ
Թարթիչներին մեր ձյունակեր...
Եվ մեր մեռնող սրտերի մեջ
իջան հանդարտ ձյունե ձեռքեր:
Ձյունե մարմին, ձյունե շապիկ,
Ձյունե շուրթեր, ձյունե ամպիկ
Ձյունե նժույգ, ձյունե թամբիկ.-
Ու՞ր մնացիք, ամպ ու շամբիկ
Ձեր մոլեռանդ հմայքներով.-

Չգիտեմ ե՜րբ, չեմ հիշում ո՜վ.

Մանրիկ, սահող իր քայլերով
Արթնացրեց կապույտ խորքեր.
Կապույտ խորքեր դմբդմբալով
Կանցնեն, ինչպես հուռութք զորքեր.-
Նա թույլ, մանրիկ իր մատներով
Գիշերների խամրող կրծքին
Գծեց լերանց կապույտ հոնքեր,
Քաշեց ձայներ լերանց մեջքից,
Եվ դեղնաթույր հովիտներին
Փռեց ինչպես կապույտ ձեռքեր
Եվ ինքն իրեն մրմնջալով,
Իր ականջին փոքրիկ երգեր
Փոքրիկ ձայնով շշնջալով,
Իր հոգու մեջ իր աղբյուրի
Կաթիլ-կաթիլ երգը լալով,
Չգիտեմ երբ, չեմ հիշում ով
Անցնում էր լուռ այս աշխարհով:

*
Լուսնի ժապավենները պառկել են ցանկապատին.
Լուսնի թափանցիկ կրծկալը լողում է ամպերի մեջ:
Լուսնի գիշերային ծիծաղը թռչկոտում է քաղաքների վրա.-

Երազանքներով ծանրաբեռ՝
Նա դուրս է լողում տանից
Ուղիղ գիշերվա մեջ՝
Նրան կանչում են՝ աստղերի կայծկլտումը,
Գիշերվա լռությունը.
Նրան կանչում են...
(Լուսինը շողերը կապել է տերեւներին
Եվ մահվան պես քաշում է փողոցների վրա),

Խշշյունն անպատմելի, ծկլթացող տենդը,
Ծղրիդների ճռռոցն անհայրենիք,
Սպիտակ մարմնի մեջ լողացող սեւ աչքերը.
Սպիտակ մարմնի մեջ՝ կանացի ժարգոնը կարմիր,
Լուսնի դագաղի մեջ խաչվող ցանկությունը
Նրան կանչում ենք մենք,
Որ մեր ուղեղների անջրանցիկ տապին գամենք:

Օ՜, խեղդելու մոլուցք,
Մենք քեզ հագցրել ենք մեր ձեռքերին.
Եվ լուռ ծիծաղում ենք
Ամենուր եւ ամեն տեղ ծնվողների վրա.
Օ, խեղդելու մոլուցք,
Մենք քեզ դուրս քաշեցինք մեռած աստվածների աճյուններից.-
Եվ լուռ ծիծաղում ենք
Ամենուր եւ ամեն տեղ ծնվողների վրա:

Նրանք կանչում ենք մենք,
Որ մեր գրպաններից
Վաղը խաչված ոսկե Քրիստոսներ հանենք.
Հանենք, ժամանակի անփույթ դեմքի վրա
Մի բուռ արյամբ օծված իմաստություն ցանենք:

*
Չգիտեմ ե՜րբ, չեմ հիշում ո՜վ...
Պաղ գիշերվա սրսփյունով
Բերեց մոտ-մոտ, իրար սեղմեց
Աստղերն անգու՜յն, փոքրի՜կ, մեծ-մեծ,
Սեղմեց իրար, զարկեց իրար-
Բայց քունքերին մեր հողմամեծ
Չտեղաց լույս ակնապարար,
Այնպես, ինչպես լիքը կրծքից
Իջնում է կաթ՝ վարա՜ր, վարա՜ր,
Խենթացընող փշփշյունով.-

Չգիտեմ ե՜րբ, չեմ հիշում ո՜վ,
Զարկվեց գարնան ներխուժումով,
Գարնան կանաչ ջահը ձեռին
Փռվեց բոլոր հովիտներին,
Վառեց մեկ-մեկ ծառերն հանգած,
Բարձրացրեց բույրերն ընկած
Ու թռչնոց պես թողեց օդում,

Ոտքը ձգա՜ծ, ձեռքը ձգա՜ծ,
Աչքը մեռա՜ծ, սիրտը փակա՜ծ,
Ականջը խու՜լ, շուրթը ճաքա՜ծ,
Հոգին արյուն, ականջը խուլ,
Ժպիտներ էր փռում բույլ-բույլ,
Բույլ-բույլ մոխիր, բույլ-բույլ երգեր,
Բույլ-բույլ Աստված, բույլ-բույլ ձեռքեր,-
Բույլ-բույլ անուրջ, սուտ մոռացում
Փռում էր թույլ կարեկցանքով:

Չգիտեմ ե՜րբ, չեմ հիշում ո՜վ
Հողե փոքրիկ իր տապանով
Փակեց երկրի շուրթը ճաքած.-

Բորբ աչքերին մշուշ հագած,
Հոգին տխուր, շուրթը փակած
Մեղապարտի աղերսանքով
Չգիտեմ ե՜րբ, չեմ հիշում ո՜վ...
Անցնում էր լուռ այս աշխարհով:

Հերարձակ Գիշերվա Տագնապը

Այն հերարձակ գիշեր,
Երբ այլեւս գիշեր չկար,
Երբ գիշերը վերջացել էր կեսգիշերից առաջ.
Երբ ուղիղ կեսգիշերին
Արշալույս էր մի սեւ
Ժայթքում հողի կրծքից
Դեղին աստղերն ի վեր,
Երբ դու փղոսկրե անոթ էիր՝
Լցված դատարկությամբ,
Ես ծուխ էի՝ լուծված փղոսկրով,
Այն հերարձակ գիշեր...
կրկնաբանված երգի
Առաստաղը իջավ իմ ծնկներին
Պարտված մի գլխի պես,
Եվ աստղերը անգույն հիշողության
Փափուկ արցունքներով լվացվեցին:
Եվ շուրթերս իջան՝
Գիշերվա պես խոնավ, դատարկ իմ ծնկներին
Թաց մազերիդ թողած բույրը համբուրելու,
Քո աչքերի խոնավ թախիծն համբուրեցին...

Հետո լռության մեջ
Կարծրանում էր սիրտս,
Կարծրությամբ էր լցվում կուրծքս համատարած,
Կարծրանում էր քամին,
Քամին, կարծր քամին հարվածում էր դեմքիս:
Քո աչքերի փափուկ երազների միջով
Թռչում էին կարծր կայծերն անհայտության.-
Քո ուռուցիկ շրթաց,
Քո մատների վրա
Ի՞նչ էր խաղում, Աստված,
Որ աչքերիս լույսը մնջանում էր անվերջ.-

Այն հերարձակ գիշեր...
Չարտասանված խոսքի
արձագանքը մնաց
Չոր տառերով սարքած իր բանտի մեջ:
Եվ երկնքից լույսի շանթարձակման լեռներ
Կավեցին ցած՝
Գիշերվա մեջ պայթող ստինքների նման:
Եվ այդ լույսի սրտանման
լեռների մեջ խրված
Լույսից էր նեւրբ մի ձեռք
Մութ էր քամում
Զարմանքի դաշտերի վրա,
Եվ Հյուսիսից Հարավ եւ Արեւմուտք
Եվ Հարավից Հյուսիս եւ Արեւմուտք էլի
Արեւլքի անհանգույց շողը բացարձակվեց:

Գիշերվա կողերը
Հանեցի ես մեկ-մեկ,
Շարեցի արեւի ճյուղերին...

Գույնզգույն ցողերը արթնացան,
Արեւի թեւերով,
Թիթեռների նման թռան ծաղիկներից՝
Աշխարհի անհաստատ գոյությամբ իմաստուն.
Վերջին երկվայրկյանի անհոգությամբ
Նախանձելի ու պարզ,
Վերջին
հրաշքների
հանդեպ
Եվ անտարբեր,
Եվ գոհ,
Վերջին երազների նման կրկնապատիկ անգու:-
Հետո այդ մե՜ծ, հանդիսավո՜ր լռության մեջ՝
Մի տերեւի սոսավ,
Մի թռչունի ձայն,
Հետո մի մեծ թմբուկ՝ արեւից մեծ,
Հետո սյուների շարք,
Որոշակի քաղաք
Եվ անորոշ խոհեր.-

«Ինչ-որ մի բանն» այստեղ
«Ինչ-որ մի բան» ջնջեց:-

Իմ արնածոր հոգին
Դրած սեւ թաթի տակ
Գիշերային գազանների հոգնած արքան ննջեց:

Թափառումը նստեց լեռան լանջին,
Անտառի մեջ, ինչպես ծուռթաթ մի բարեկամ.

Լեռները սողսողացին
Ծառերի բներն ի վեր:
Քարավաններն անցան արեւի մեջ
Եվ արեւի միջով՝
Անապատի պես մերկ անտառն ի դուրս:

Թափառումը հոգնած փարավոնի նման
Նստեց լեռան լանջին:-
Եվ կրքերը մաքուր, եւ խոհերը չնչին
Գամերով մեխվեցին հողի մեջ.
Եվ խորացավ հողը,
Եվ խորացավ ու խոր մի ճանապարհ գնաց
Դեպի վախճանակետ.
Ծանրության տակ դեռ շունչ ու կենդանի
Կրծքի վրա վառած սպասումի ջահեր,
Ժամանակի վրա ոստոստելով անվերջ.-
Սկիզբ չկար, էլ ի՜նչ ծիծաղելի մի վերջ:
Ահավասիկ, քո դեմ
Բաց են դռներն ամեն.-
Բաց դռների ետեւ խորհրդավոր մութի
Տարտամ անհայտության ալիքների վրա
Հեռու ճանապարհի փոքրիկ առկայծումներ
Ակնթարթում հանկարծ բռնկվում են հուռթի.-
Նրանք կանչում են քեզ ծիծաղներով կերկեր,
Նրանք հուշում են քեզ մոռացության երգեր,
Նրանք տալիս են քեզ փնտրումների ձեռքեր,-
Եվ դու այդ ձեռքերով բացում ես քո հոգին,
Ուր աճում է քո հին քո տրտմությունն անձեւ՝
Ներս է մտնում հանկարծ գեղեցկությունը մերկ
Եվ քո փակ աչքերից
Մաղվում է ցած ՝ որպես մոռացության անձրեւ:
Արարչագործ ոգու հիացումով
Ավերում է նա քեզ,
Հրկիզում է ոգուդ ծիրը գիշերային,
Հետո քո տրտմության թեւերն առած՝
Փաթաթվում է քո հին
Ու նոր երազների
Կարոտներով.-
Եվ մնում է՝ երբեք չգնալու համար,
Եվ գնում է ՝ երբեք չդառնալու համար:

Տապ է:
Անասելի, անծայր, մի տապ:
Հրդեհվում է արեւը: Արեւի հետ
Անապատի շներն են հրդեհվում
Եվ լեզուներն, ինչպես հալվող մետաղ:
Ես քո դեմքը լվանում եմ
Միջօրեի շոգի արցունքներով:

Տիեզերքի բոլոր անկյուններում
Կա մի Արցունք
Եվ անպայման անդունդների վրա կախված:

Ես քո դեմքը լվանում եմ
Միջօրեի շոգի արցունքներով
Եվ մշուշ է կաթում իմ աչքերից:

Ես կարող եմ հիմա պատառոտել շոգը
Ժամանակի-արդի երգերի պես,
Կամ պաստառի նման,
Կամ լեռնային ջրի հոսանքի պես
պատառոտել շոգը,
Ջարդել արմավենու ընկույզների նման
Եվ փաթաթվել նրա զովության մեջ:
Պատառոտել՝
Ինչպես արեւի պաշտամունքը:
Տապ է:
Անասելի, անծայր մի տապ:
Հեռու քարանձավից
Խեղդվող օրվա խռխռոցն է գալիս՝
Մի անպատկեր հեռվից՝
Իմ միջից է ելնում:
Մի անպատկեր հեռվի
Սատանայի մի հողմ
Միջօրեի արեւն առած գլխին,
Ոտքը դրած անբառ հոգիների
անդունդների մեջ,
Պտտվում է,
Փորում
Դատարկության անշրջանակ մի փոս
Ու խորացնում
Ու սուզվում է անվերջ:

Երգի Ուրվականը

Խեղանդամված երգի առասպելը բոբիկ
Եվ մի լլկված կնոջ ուրվականի նման
Թափառում է համատարած սեւ ամպերի վրա՝
Իր ճերմակ հետքերը
Թողնելով նրանց մեջ,
Նրանց ցցուն կրծքին,
Որը պայթելու չափ լիքն է անգիտությամբ
Եվ չպայթելու չափ՝ ամրակեղեւ:
Ու՞ր է Արարիչը,
Որ խեղդվելով մթից
Գոռաց՝
«Եղիցի լույս...»
Եվ «Լույս եղեւ»,
Գոռաց՝
«Համակարգվիր քաոս...»
Իսկ քաոսը, որպես կարգավորում,
Խճճվում էր անվերջ ինքը իր մեջ,
Ընկնում էին բոլոր գոյություններն հաստատ,
Ու նրանց մերկ տեղում,
Նրանց ողբերգական, անապաստան տեղում
Բարձրանում էր մի նոր՝
Լեգենդների աշխարհ:

Խեղանդամված երգի առասպելը բոբիկ,
Եվ մի լլկված կնոջ ուրվականի նման
Ինքն իրեն է փնտրում քաոսի մեջ:

Հավանական Աստված:
Հավանական Ոգի:
Եվ ճշմարիտ մի երգ՝ խեղանդամված ճերմակ մի ուրվական.-

Իրենց սեւ ձեռքերով քո կողերի կառչած
Քարշ են տալիս գիշերների եզերքներից եզերք,
Իրենց մետաղային,
Սառը ճակատներով
Հպվում են քո արյան վերջին շնչին,
Գգվում են քեզ մի պահ ու անկարոտ ոգով,
Մետաղային խոնավ մի տրտմությամբ...
Գգվում են քեզ...
Իսկ դու...
Քո կարոտը հիմա տափակում է կրծքիս
Երկրագնդի բոլոր ջրերի պես,
Մի ծանրությամբ, որ հենց այս վայրկյանին
Կարոտները սանձող ձեռքս ունի...
Կարոտում եմ, օ, ես, քո լուսեղեն ոգուն,
Ստեղծագործ կրծքին,
Կարոտում եմ՝
Մեռնող երազների կատաղությամբ.-
Եվ քո ճերմակ ուրվականի
Կոնքերը տաք
Շոշափում են ահա իմ մատները դողով.-
Կարոտում եմ,
Եվ իմ
Նախամարդու մարմնի շինվածքը հողեղեն
Ճաքճքվում է հազար միլիոն տեղով:

Գգվում են քեզ...
Մինչ մենք
Անքուն գիշերներին,
Գլուխներս կապույտ առաստաղից կախած,
Սուրճի բաժակներում
Որոնում ենք լույսի
Բռնաբարված,
Լքված մի շող,
Որ ինչ-որ տեղ, ինչ-որ բանի վրա
Մեր նուրբ երազները կարողանանք հյուսել:
Ու մենք դարձանք հետո
Խտացրած ստվերների մի դամբարան:

Մեր սիրտը –
Բոցավառ մի ստվերն է
Մի կապույտ թռչնի:
Մեր հոգին-
Գիշերների լռությունը ճեղքող
Կարծր մի լռություն:
Մեր կողերը-
Ջարդված ստեղնաշար
Մի հին երգեհոնի:

Մենք ամպերի ցնցուղն առած մեր ձեռքերին
Ջուր ցնցղեցինք այրված հոգիների վրա.-
Մեր աչքերը դարձան գոլորշիացող,
Դարձան մշուշների անդունդ քարանձավներ...

Գգվում են քեզ...
Իսկ մենք-
Մեր կարոտը կախաղան ենք հանում
Մեր սեղանի վրա,
Նստում նրա առջեւ՝
Վերջացրած երգը նորից սկսելու,
Վերջացրած տխուր մի զգացմունք
Նորից վերջացնելու,
Վերջացրած մի միտք՝
Ամպերի ծվենների նման նորից գզգզելու:

Մեր բերանը-
ճեղքված ու վիրավոր մի սիրտ՝
Ատամների վայրագությամբ բռնաբարված,
Մեր շուրթերը- միեւնույն
Առասպելյալ սրտի
Երկու հաշտվող կեսեր,
Որ հղկվել են անվերջ
Քո կարոտի սիրույն չարտասանված խոսքից:
Ողորկ մեր շուրթերը,
Ու բառերով հղկված,
Ու բարբարոս,
Հղի
Ամեն վայրկյան պայթող մի լռությամբ.-

Նրանք տենչում են քեզ,
Ու կարոտը հողի
Մոլեգնում է կրկին երգերի մեջ՝
Անկաղապար, անհանգ՝
«-Լապտերների մեջ ճոճվում են ծառերը,
Նրանց տերեւները խոնավ են
Մի աղջկա արցունքներից,
Որ իր ստվերի հետ լացել է այս գիշեր,
Մի տղայի լռությունից,
Որ լռել է անգամ քնած պահին:

Երկնքում՝ հավերժ կենդանի լուսնի դագաղն է:

Լապտերների մեջ ծառերը ճոճվում են:
Եվ նրանց շուրջը տասնյակ սրտերի պես
Հավաքվել է նույնքան բազմալեզու թռչուն,
Նրանք լուռ են,
Որքան
Լապտերն է լուռ՝
Լուսնի դագաղի մեջ.

Մենք անաղմուկ ու լուռ,
Կեսգիշերվա կեսին,
Մենք մեզ ընդառաջ ենք գնում...

«Լապտերների մեջ ծառերը ճոճվում են.
Լապտերների մեջ ծառերը ճոճվում են.
Լապտերների մեջ ծառերը ճոճվում են»:

*
Երգի կարոտը մեզ հիվանդ է դարձրել:
Մենք երգի հիվանդներ ենք:
Մենք մի երգ ունեինք, որ երգում էինք առավոտ, իրիկուն, երգում էինք սահանքների վրա, քարերին հանդիպելիս, երբ երկինքը տխուր էր կամ ուրախ, երբ ճանապարհները չէին մտածում փրկել մեզ, եւ լսում էինք այդ երգը մեր քնի մեջ՝ մեր հոգին երգում էր մեզ համար:
Եվ մի անհավատ քոչվոր, բոլոր անակնկալները թողած մի կողմ, հանկարծ կանգնեց մեր առջեւ եւ ասաց՝ «Ձեր երգը երգված է»:
Մենք չհավատացինք, իսկ նա ասաց՝ «Ձեր երգը երգված է»,- հետո լրջորեն ժպտաց մի ուրիշը, թե՝ նրա ստվերն էր: - «Ձեր երգը երգված է»:

Ինչու Չեն Խոսում Երգերը

Ինչու՞ չեն խոսում երգերը:
Մի՞թե նրանք տառապել են ավելի
Քան մարդիկ,
Մի՞թե մենք չհորինեցինք
Նրանց ձիերի խստությունը՝
Քնքշանքի,
Կարկցանքի,
Սիրո,
Մոռացության,
Ցավի ու դիպվածի
Թեւերին մելանխոլիկ,
Որ մենակության մեջ չծամենք մեր շրթունքները:
Մի՞թե այդ մենք չէինք,
Որ տվեցինք նրանց
Մեր ձայնի խստությունն առեւանգող,
Մեր տխրությունն անանց,
Մեր հոգու մերկությունը անքող,
Կործանող պատկերները կանանց,
Տվեցինք ամեն ինչ, որ կար.
Որ թավալվում էր արյան մեջ մեր հին,
Որ պահաջում էր կորով ու քանքար.-
Եվ մեզ օրորելով՝ ապրեցնում էր դարձյալ
Անդունդների զեհին:

Ինչու՞ չեն խոսում երգերը,
Մի՞թե նրանք ավելի զգայուն են,
Քան մարդիկ:
Մենք կորցրինք մեր սիրտը,
Աչքերը,
Մեր ձեռքերը,
Կատակելու կիրքը,
Տափակ միօրիակությամբ կրկնվելու
Մեր անսպառ ձիրքը:
Տափակ միօրինակությամբ կրկնվելու
Մեր անսպառ ձիրքը:
Ինչու՞ չեն խոսում երգերը:
Մի՞թե նրանք տառապել են ավելի
Քան մարդիկ:
Մենք մերը համարեցինք
Քարերի գաղտնակուր լռությունը,
Եվ այն չմնաց մեզ:

Նա մաս-մաս գումարվեց
Մեր կյանքի ընթացքին,
Եվ կրծքում մեր փոքրիկ
Ինչ-որ բան դարձավ քար:

Մեր փոքրիկ կրծքի մեջ
Ինչ-որ բան արեւ էր,
Եվ լուսին, եւ աստղեր՝
Մեր փոքրիկ աչքերում,
Եվ միշտ էլ թափուր են մնում մեր ձեռքերը...

Ինչու՞ չեն խոսում երգերը:

Մենք մերը համարեցինք
Անդունդների վիշտը.-
Խավարից մի փոքրիկ մաս
Հագանք մեր մերկ մարմնին՝
Արշալույսի առաջ
Մերկ չելնելու համար.-
Արհավիրքի պահին
Մենք մերը համարեցինք
Արեւի շլությունը,
Ձորերի խլությունը,
Անապատի զարհուրն ինչպես
Մեր սրտի մեջ քամես...
Ամեն ինչ համարեցինք,
Ամեն ինչ ուեցանք մենք,
Եվ ոչինչ չմնաց մեզ:

Ինչու՞ չեն խոսում երգերը...

Մենք միշտ էլ ասում ենք, թե տխուր ենք,
Մենք միշտ էլ կարող ենք
Կրկնել, թե՝ ուրախ ենք.-

Եվ ճիշտ է, որ քիչ ենք սիրում մենք երգերը.-
Մենք միշտ էլ երգում ենք.-
Սակայն չենք հավատում,
Թե թափուր չեն մնա
Մեր սիրտը, մեր հոգին,
Աչքերը,
Ձեռքերը,
Մեր փոքրիկ մահճակալն ու փոքրիկ երկիրը...

Երգում ենք:
Լռում ենք:
Լալիս են երգերը:

*
Քարանձավները ժպտում են արցունքներով:
Մաքուր արցունք է նրանց ծիծաղը...
Մենք մեզ հետ արցունքների արձագանքն ենք տանում:
Մենք ասում ենք մի Խոսք-Արցունք-Ճշմարտություն: