Իվան Պե­րե­վեր­զի­նը ռուս քն­նա­դատ­նե­րի բնո­րոշ­մամբ «21-րդ դա­րասկզ­բի նոր ալի­քի առա­ջա­տար բա­նաս­տեղծ­նե­րից է»: ՌԴ ար­վես­տի վաս­տա­կա­վոր գոր­ծիչ, Ռոժ­դեստ­վենս­կու, Ռուբ­ցո­վի ան­վան մր­ցա­նակ­նե­րի դափ­նե­կիր... Ծն­վել է 1953-ին, Յա­կու­տի­ա­յի Ժա­տայ գյու­ղում.

ՋՐՀԵՂԵՂ

Փրկվեցին մի կերպ շներն հեղեղից,
Հոտի հետ ջրին բաժին չդարձան:
Ինչ-որ տեղ հիմա դողում են ցրտից,
Գիշերվա մթնում ոռնում ողբաձայն:

Ոռնոց է ամբողջ քաղաքի վրա,
Բետոն-ապակու դղիրդ ու շաչյուն,
Ու ժխորում այդ տագնապ է ու ահ,
Գրողի ծոցն է իմ քունը թռչում:

Ամբողջ հովիտը հեղեղվեց ահա,
Հերթը հասնում է և բլուրներին,
Իմ ոտքերի տակ ասես հող չկա,
Շուրջս` ոչ մի ձայն ու շունչ մարդկային:

Ջուրը մութի հետ խժռեց ամեն բան:
Ո՞վ եմ, որտե՞ղ եմ. չեմ հիշում ոչինչ:
Միգում շները հաչում են, սակայն,
Ուրեմն կյանքը չի’ լքել դեռ ինձ:

***
Աստղը թաքնվեց սահող ամպի տակ:
Անձրև: Թաց ասֆալտ: Քամի սանձարձակ:

Կյանքն ինձ փողոց է նետել շան նման`
Խավարումի մեջ, մուժով անսահման:

Լի խոնավությամբ, լի կեղտ ու փոշով:
Շուրջս դեմքեր են լկտի ու խոժոռ:

Ո՞ւր պիտի հասնեմ լքված, հողմածեծ,
Ես` մութ օրերի պայծառ բանաստեղծ:

Թե վերջիս` թո’ղ գա ժամը փրկարար`
Շանթի հարվածով սրտիս տառապյալ:

***
Ձգտում էինք մենք Տիրոջից հեռանալ,
Պարզվեց` մարդուց ենք պարզապես հեռանում:
Վիշտ ու ցավի, մահվան ճամփան անդադար
Ձգվում էր վեր ու օրեցօր լայնանում:

Ոսկորներն են մարդկանց դեղնում Քուվեյթում,
Իսկ դահիճը պարգևներ է վաստակում…
Օ՜, ինչ տանջանք է ապրելն այս աշխարհում:
Ես անհամբեր գալիքի դուռն եմ թակում.

□Բա’ց արա, ինձ համար մի մեծ պատիվ չէ
Ժամեր հաշվել մութ գիշերվա մեջ մենակ□:
Զոհ ու դահիճ հիմա արդեն համատեղ
Ապագայի դուռն են թակում համարձակ.

"Բա’ց արա, մենք հառնել` դատ ենք պահանջում,
Ռուսիա՜ն է հիմա այստեղ հավաքվել…
Կեղտ ու արյան, վախի վրա աշխարհում
Անհնար է երջանկություն կառուցել:

Թող գործերի համար` և’ չար և’ բարի,
Մեր բոլորին, նախատեսված ժամկետում,
Պատմությունը վերադիրով հատուցի,
Ինչպես որ մեր նախնիներին է դատում":

ԸՆԴՄԻՇՏ ՈՒ ՀԱՎԻՏՅԱՆ

Ես Պատմության հանդեպ իմ հայացքը ունեմ,
Նաև նրանց, ովքեր տնօրինել են այն…
Իմը չեն, իհարկե, Տե’ր, ես նզովում եմ
Դիակիզումներով լի դարերը դաժան:

Նույն այդ դաժանությամբ քանդեցին երկիրը
Գորշաճերմակ մի շուն ու շնագայլ երկու.
Ասես առանցքից դուրս նետեց Երկրագունդը
Չեռնոբիլյան անգութ դղիրդը ահարկու:

Դիմացան, մեզ հետ են սրբությունները այն,
Առանց որոնց ազգը փոխվում է ամբոխի.
Մարշալ Ժուկովն ու մեր զոհերը սրբազան,
Զորավոր դաշինքը մուրճ ու մանգաղի:

Ճոխ ծաղկել, բուրում է մայր բնությունն իմ դեմ,
Ջրերի նվագն է հնչում զվարթաձայն.
Ես Պատմության հանդեպ իմ հայացքը ունեմ…
Միանգամայն ի’մը: Ընդմի’շտ ու հավիտյա’ն:

***
Երկնակամար մի մշուշված,
Մեծ-մեծ ամպեր` գորշ, մոխրագույն,
Սառույց` քարի պես պնդացած,
Սառնամանիք, ծակծկող ձյուն:

Ու շների հաչ կատաղի,
Որ չսառչեն դաժան ցրտում:
Սա եզերքն է իմ հայրենի,
Որ լուռ հալչո՜ւմ է իմ սրտում:

***
Տեսողությունս սրվում է ցրտից.
Սառնամանիքին, գիշերվա գրկում
Ես տեսնում եմ, թե տաքուկ շողերից
Թխկին ինչպես է քնքշորեն ծաղկում:

Եղյամի մեջ են կեչիները դեռ,
Իսկ ինձ հանկարծ այն սարսուռն է պատում,
Որը զգում ես, երբ վաղ արթնացել,
Ուզում ես լողալ մոտակա գետում:

Այսպես հունվարին տեսնում եմ ամառ,
Սառնամանիք եմ զգում շոգի մեջ,
Եվ դրա համար կա լոկ մեկ պատճառ-
Իմ սե’րը: Շատ լու’րջ: Պայծա’ռ ու անշե’ջ:

***
Հոգիս` արյունոտ, թաց են աչքերս,
Բայց ցավին հաղթել ես կարողացա՛,
Ու պանծացնելով, երգելով սերս`
Գրեթե մի նոր Արարիչ դարձա:

Օ՜, ո՜նց է սերը շլացնում աչքն իմ,
Հենց որ հայացքս հառում եմ իրեն.
Ասես ամպրոպ է մի ամառային
Այն հավերժական դարպասների դեմ:

Էլ ո՞վ է մահը ինձ համար հիմա,
Եթե ինձ հետ է Նա ամեն վայրկյան.
Հոգիս դեպի վեր, երկինք կգնա`
Դառնալու աստղ մի հավերժական:

Մի ա’ստղ, որՆ իր շքեղ ցոլանքով
Դեռ անթիվ դարեր պիտի շողշողա,
Ու երկիրն ի վար միմիայն սիրո
Տաք ու լուսավոր անձրևներ տեղա:

ՍԵՐ

Ուր նայում ես` ասեղ, դաշույն է սուրսայր
Կամ հայացքներ` ածելու պես սուր ու խեթ…
Լոկ դու եղար երաժշտություն մեզ համար,
Չխլացրին քեզ ո’չ կռիվ, ո’չ աղետ:

Արտ է այնտեղ, ուր շատ արյուն են ոթել,
Ոսկորներ են հիմքում անթիվ շենքերի…
Բայց դու երբեք պատկերդ չես աղարտել
Կռիվների, սպանդի մեջ վայրենի:

Քո դեմքն անթիվ դեմքերից է բաղկացած,
Քո աչքերը լի են լույսով աստղային,
Եվ ոնց առաջ, մենք դիրքերում ենք կեցած,
Որ քեզանից հեռու վանենք չարքերին:

Օ՜, մեզ հետ ես, Տե’ր, դու կրկին ու նորից,
Դեռ հաշվետու պիտի լինենք մի օր քեզ…
Ում տրված է, նա լավ գիտի. դու սեր ես,
Ու պարտադիր չէ բնավ քեզ դիպչել:

***
Ոգիդ մարեց, կամքդ անվերջ թուլացավ,
Ինչպես օղակը պողպատե շղթայի,
Բայց համբերի՜ր, ատամներդ պի՛նդ սեղմիր,
Որ դիմանաս մինչ սկիզբը սուր ցավի:

Բայց երբ շատ բան դու ի վերջո հասկանաս,
Երբ կյանքի ողջ ունայնությունը պարզես,
Անտա՜ռ քաշվիր, տայգայի խո’րքը գնա.
Որ դաշույնը կուրծքդ խրես պարզապես: